Trabzonspor Tarihi

Türkiye İdman Cemiyetleri ittifakının kurulması ve Türk Sporunun bu ilk örgütünün tüm Anadolu'ya yayılması,Trabzon'da da etkisini göstermişti. Bu etki sonucu yeni yeni kulüpler kurulmaya başlanmıştı. İdmanocağı, İdmangücü, Necmiati'den sonra Trabzon Lisesi bünyesinde Lise adını taşıyan yeni bir kulübün kurulmasıyla kulüp sayısı 4 olmuştu. 1923 yılından sonra Trabzon'da İdmanocağı ve İdmangücü arasında büyük bir rekabet başlamıştı. Bu öyle bir rekabetti ki; İstanbul'daki Galatasaray- Fenerbahçe rekabetine benziyordu. Hatta zaman zaman onu bastırdığı bile oluyordu.

Trabzon sanki Ocaklılar, Güçlüler diye ikiye ayrılmıştı. Kentte futbolun bu iki takım arasındaki rekabetten yüceldiği söylenebilir. Rekabet zamanla öylesine büyük boyutlara vardı ki; Trabzon'un, Türkiye liglerinde geç temsil edilmesine bile neden oldu. Bu iki kulüp arasındaki çekişme, şehrin futbolundaki kaliteyi de her geçen gün artıran faktörlerin başında yer aldı.

Trabzon'da ilk resmi lig maçları 1923 yılında oynanmaya başlandı. İlk sezonda İdmanocağı şampiyon olmuştu. Bunu 1923-24,1924-25 sezonlarında Lise takımının arka arkaya şampiyonlukları izledi. 1925 yılında yine İdmanocağı şampiyon olurken, 1929 yılına kadar da önce Lise, arkasından Muallim Mektebi daha sonra da Ticaret Lisesi takımları mutlu sona ulaştılar.

İdmanocağı ile İdmangücü arasındaki büyük rekabet 1930'dan sonra had safhaya ulaştı. 1929-30'dan sonra 5 kez arka arkaya İdmanocağı'nın şampiyonluğu, 1934-35 sezonundan itibaren de İdmangücü'nün tam 7 yıl arka arkaya şampiyon olması bu iki takım arasındaki rekabeti büsbütün alevlendirmişti.

1940'lı yıllarda Trabzon futbolundaki güç Lise takımlarına geçmişti. Lise takımının tam 6 kez arka arkaya şampiyonluğu kazanması da bunu gösteriyordu. Bu aralar dikkat çeken bir husus da, Trabzon'daki bütün yıldız futbolcuların Lise takımlarından yetişmiş olmalarıydı. Özellikle de Trabzon Lisesi adeta futbolcu üreten bir tarla haline gelmişti. 1947-48 sezonundan itibaren şampiyonluk yine İdmanocağı ile İdmangücü arasında el değiştiriyordu. Bu arada Necmiati de iki sezon şampiyon olarak Trabzon futbolunda söz sahibi oldu. Tam bu sıralarda Trabzon'da yeni yeni kulüpler de kuruluyordu. 1935'de kurulan Doğan Gençlik, 1941 yılında Akçaabat Lisesi'nde kurulan Akçaabat Gençlik (Bugünkü Sebatspor), 1950 yılında Sürmene'de kurulan Sürmene Gençlik, 1952 yılında aynı ilçede kurulan Zafer Gençlik, 1953 yılında Yolspor, 1955 yılında kurulan Yalıspor bu takımların başında geliyordu.

1930'Iu yıllarda başlayan İdmanocağı, İdmangücü rekabeti 1940, 1950 ve 1960'Iı yıllarda olanca şiddetiyle devam ediyordu. Bu, gittikçe rekabetten öte boyutlara varmaktaydı. Ocaklı ve Güçlü olmak Trabzon'da adeta bir spor mezhebi haline gelmişti. En kötü sezonlarda bile rekabetlerinden hiç bir şey kaybetmiyorlardı.

Trabzon öylesine ikiye ayrılmıştı ki; Ocaklılar, Sarı-Kırmızı diye İstanbul'daki Galatasaray'ı, İdmangüçlüler de Yeşil-Beyaz renklerine rağmen sırf Galatasaray'ın karşısında olabilmek adına kendilerine en yakın rengi taşıdıklarına inandıkları Fenerbahçe'yi destekliyorlardı. Rekabet bir de bu sekliyle alevlenmişti. Bu arada renkleri Sarı Lacivert olan Necmiati bile bu rekabetin dışında kalmıştı. Aslında bu büyük rekabetten en karlı Trabzon futbolu çıkıyordu. Öncelikle şehirde futbol tutkusu körüklenmişti. Bu büyük rekabetten doğan büyük iddia, Trabzon'da büyük yıldızların çıkmasına neden olmuştur. Ancak, Trabzon insanının alın yazısı olan gurbetçilik 1930'Iu yıllarda Trabzon'daki futbol yıldızlarının kaderini etkilemişti. Pek çoğu yüksek öğrenim uğruna ana kucaklarını baba ocaklarını terk etmek zorunda kalmıştı. Gittikleri İstanbul ve Ankara'da sürdürdükleri futbol yaşamlarında gerçekten büyük yıldız oldular. Bir Hasan Polat ve kardeşi Ali Polat Ankara Gençlerbirliği'nde ,bir Selim Şatıroğlu, Ahmet Karlıklı Galatasaray'da, bir Taka Naci, Zekeriya Bali Fenerbahçe'de, Nazmi Bilge Beşiktaş'ta yıldız futbolcu olu verdiler.

Tüm yurt çapında 1962 - 1963 sezonunda her ilde bir takım kurulması öngörülmüştü. Zamanın Futbol Federasyonu Başkanı Orhan Şeref Apak, Türkiye Liglerini güçlendirmek ve tüm yurda yaymak amacıyla bir seferberlik başlatmıştı. Her ilde, bir futbol takımı kurulup Türkiye liglerinde yer alma seferberliği büyük bir hızla devam ediyordu. Trabzon elbette ki bunun dışında kalamazdı. Yalnız bir il Kulübü kurulmasının çok zor olduğu illerin başında kuşkusuz Trabzon geliyordu. Çünkü ; İdmanocağı, İdmangücü rekabeti Trabzon futboluna öylesine hakimdi ki bu iki kulübün bir çatı altında toplanmasına imkan yoktu. Nitekim böyle bir girişimde bulunmak isteyen bir avuç idealistin, daha ilk çalışmalarında bunun aşırı derecede zor olduğu gerçeği bir kez daha anlaşılmıştı.

Tüm Trabzonlular, Trabzonspor adıyla bir kulübün kurulmasını yürekten arzuluyorlar, ancak bu işi bir türlü gerçekleştirememenin ezikliğini yaşıyorlardı. Kentteki yetkililerin ve sevilen insanların da araya girmesi, sonucu pek değiştirmiyordu. Ocaklılar da, Güçlüler de yeni kurulacak kulüpte kendi isimlerinin, hatta renklerinin hakim olmasını istiyorlardı ve bu konuda en ufak bir fedakarlıkta bulunmuyorlardı. Her gün, her akşam toplantı üstüne toplantı yapılıyordu. Bazen tam bir anlaşma zemini ortaya çıkıyor ama yine en ufak bir ayrıntı her şeyi berbat ediyordu. Silahlar havaya sıkılıyor, karakollara, hatta mahkemelere kadar uzanan olaylara rastlanıyordu. Öte yandan Futbol Federasyonu'nun İl kulüpleri için tanıdığı sürenin de sonu yaklaşıyordu.

İdmanocağı, Martıspor ve Yıldızspor'un da katılımı ile 21 Haziran 1966'da sarı-kırmızı renkler altında, Türkiye 2. Ligi'ne alınıyordu. Ancak, resmi bir yazının süresi içinde ilgili yere tebliğ edilmemesi üzerine İdmanocağı'nın İkinci ligde oynaması durdurulunca, yaklaşık bir ay sonra 20 Temmuz 1966'da bu kez idmangücü, Karadenizgücü, Martıspor ve Yolspor'un katılmasıyla kırmızı-beyazlı renkleri taşıyan Trabzonspor kurulmuştu. Ne var ki ; İdmanocağı buna karşı çıkmış ve Danıştay'a açtığı dava ile yürütmeyi durdurma kararı almıştı. İşte o anda ortalık yine karıştı. Trabzon'daki gergin durum üzerine araya Zamanın Beden Terbiyesi Genel Müdürü UIvi Yenal girmişti. UIvi Yenal, İdmanocağı ve İdmangücü'nün birleşmemeleri halinde iki kulübün de Türkiye 2. Ligi'ne alınmayacağını bildirmişti. Bu karar,Trabzon'da ve her iki kulüp çevresinde tam bir "Şok" etkisi yaratmıştı. Birleşmeleri büyük sorun olan bu iki kulübün birleşmemeleri halinde, Trabzon kenti, Türkiye liglerinde temsil edilemeyecekti. Trabzon'da geceli gündüzlü yapılan ve büyük tartışmalara neden olan sıra toplantılar sonunda, 2 Ağustos 1967 günü İdmanocağı ile İdmangücü birleşmesi gerçekleşmiş ve Trabzonspor ; İdmanocağı, İdmangücü, Karadenizgücü ve Martıspor'un birleşmesi ile ortaya çıkmıştı.

Artık bütün resmi işlemler tamamlandıktan sonra sıra gelmişti Trabzonspor'un renklerine; renk bulmak öyle kolay olmadı. Trabzon'da uzun yıllar süren İdmanocağı - İdmangücü rekabetinde sarı-kırmızı ve yeşil-beyaz renkler hakimdi. Trabzonspor'un forma rengi bu renklerin dışında olmalıydı. Trabzon'u ve Karadeniz'i simgeleyen renkler aranıyordu. Ömrünün yarısını futbola adayan ve Trabzonspor'da da 14 yıla yakın bir süre yöneticilik yapan Divan Başkanlık Kurulu Başkanı Nizamettin Algan, Trabzonspor'un renkleri üzerinde aylarca mutabakata varılamadığını dile getiriyor. Ankara'da federasyon binasında günlerce toplantıların sürdüğünü, masanın bir tarafında İdmanocağı, diğer tarafında İdmangücü takımlarının oturduğunu ve renk üzerine uzun tartışmaların yapıldığından söz ediyor. İki Trabzon kulübünün Ankara-Trabzon hattında gidip gelmelerin ardından, Trabzon Vilayet binasında, zamanın Valisi Celal Kayacan'ın odasında varılan anlaşmayla, ''bordo-mavi'' Trabzonspor'un rengi oluyor.

Bu renklerde, hamsinin bordo gözleri, Karadeniz'in mavi suları tamamen espriden ibaret olan bir benzetmedir. 1966'da Trabzonspor Gençlik Kulübü (eski İdmangücü) kırmızı-beyaz formayla kurulmuştu. İdmanocağı'nın da renkleri sarı-kırmızı idi. Trabzonspor Gençlik, Trabzon'u temsilen ligde bir yıl böyle oynamıştı. Bir süre sonra İdmanocağı Danıştay'a müracaat etmişti.

O dönemde, Anadolu'da başlayan profesyonelleşme neticesinde her ilden 1 takım isteniyordu. İl isminin sonuna ''spor'' kelimesini eklemek ve en az üç takımdan oluşmak şartı aranıyordu. İdmangücü de, Martıspor ve Karadenizgücü (Yalıspor) yanına alarak lige başvuruyor. Neden İdmanocağı yok ? Çünkü İstanbul'daki Fenerbahçe ile Galatasaray arasındaki rekabetin aynısı Trabzonda'da yaşanıyordu. İdmanocağı, tesis, bütçe gibi prosedürlere uyuyor, amatör futbolda da Türkiye genelinde şampiyonluklar yaşıyor ve dereceler alıyordu. İdmanocağı, adını ve sarı-kırmızılı formasını Profesyonel Futbol liginde tescil ettiriyordu.

Trabzonspor Gençlik'i kuran İdmangücü grubu Valiliğe gelen evrakı sümen altı edip, İdmanocağı'na bu evrakı verdirmiyor. Zamanın Federasyon Başkanı Orhan Şeref APAK ile birlikte Ulvi YENAL, bu iki kulübü birleştirmeye çalışıyor. Bu iki kulüp, yeniden görüşmelere başlıyor. Ankara'da, Beden Terbiyesi Genel Müdürü Ulvi Yenal'ın makamında bu işler yeniden yoğruluyor. Birleşeceğiz naraları atılırken, sıra renk konusuna gelince kıyamet kopuyor. Sarı-kırmızı ve kırmızı-beyaz konusunda mutabakata varılamayınca bu renklerin dışında bir renk bulalım deniyor. UIvi Yenal da, "bu renk tartışmalarını" bırakın artık diyor ve ekliyor : "Trabzonspor Gençlik Kulübü'nü iptal ediyorum" Danıştay kararını uyguluyor ve "Trabzon'dan takım almıyorum" şeklinde kızgınlığını dile getiriyor. Sonra, toplantı tekrar başlıyor. O arada odada, UIvi Yenal'ın müşavirlerinden biri, "Karadeniz'in karası, denizin mavisi diyerek, siyah-maviyi öneriyor. Ancak, bu renk teklifine kimse sıcak bakmıyor.

UIvi Yenal, sonunda, "daha fazla yormayın beni. Bir renk, İdmanocağı, bir renk de İdmangücü söylesin ve bu iş bitsin" diyor. İdmanocağı grubundan rahmetli, Hasan Bey, "koyu bordo" diyor. Trabzonspor Gençlik'i kuran İdmangücü ise, "açık mavi" diyor. Renklerde mutabakat sağlandı ancak, biz bu anlaşmaya rağmen imzayı orada atamadık. Son anda, ne olduğunu şimdi hatırlayamadığım bir kavga daha çıktı ve UIvi Yenal da, "Allah'ın selameti başınıza, sizle daha fazla uğraşamam" diyerek odacısını çağırdı ve "Trabzon Valiliği'ne, Trabzon'dan takım almayacağız tebliğini yap" dedi. Bu haber Trabzon'a gider gitmez, Vali Celal Kaya CAN, Trabzon'da kulüp idarecilerini vilayet binasında toplantıya aldı. Biz de, Ankara dönüşünde havaalanından bir arabayla vilayete geçtik. Orada mutabakata vardık. Bugünkü Trabzon'daki Garanti Bankası'nın üstündeki Ticaret Odası'na geçerek, Trabzonspor'un tüzüğünü hazırlamaya başladık. Trabzonspor'un kuruluşu ve renkleri de işte böyle oluştu.

Trabzonspor'un kuruluşu


Turkiye Idman Cemiyetleri ittifakinin kurulmasi ve Turk Sporunun bu ilk orgutunun tum Anadolu'ya yayilmasi, Trabzon'da da etkisini gostermisti. Bu etki sonucu yeni yeni kulupler kurulmaya baslandi. Idmanocagi, Idmangucu, Necmiati'den sonra Trabzon Lisesi bunyesinde Lise adini tasiyan yeni bir kulubun kurulmasiyla kulup sayisi 4 olmustu. 1923 yilindan sonra Trabzon'da Idmanocagi ve Idmangucu arasinda buyuk bir rekabet baslamisti. Bu oyle bir rekabetti ki Istanbuldaki Galatasaray- Fenerbahce rekabetine benziyordu. Hatta zaman zaman onu bastirdigi bile oluyordu. Trabzon sanki Ocaklilar, Gucluler diye ikiye ayrilmisti. Trabzon'da futbolun bu iki takim arasindaki rekabetten yuceldigi soylenebilir. Rekabet zamanla oylesine buyuk boyutlara vardi ki Trabzon'un Turkiye liglerinde gec temsil edilmesinin de esas nedeni budur. Ne var ki iki kulup arasindaki cekisme sehrin futbolundaki kaliteyi de her gecen gun arttiran faktor oldugu gozardi edilemez.

1923 yilinda Trabzon'da ilk resmi lig maclari oynanmaya baslandi.Ilk sezon Idmanocagi sampiyon olmustu. Bunu 1923-24,1924-25 sezonlarinda Lise takiminin arka arkaya sampiyonluklari izledi. 1925 sezonunda yine Idmanocagi sampiyon olurken, 1929 yilina kadar da once Lise, arkasindan Muallim Mektebi daha sonra da Ticaret Lisesi takimlari mutlu sona ulastilar.

Idmanocagi ile Idmangucu arasindaki buyuk rekabet 1930'dan sonra had safhaya ulasti. 1929-30'dan sonra 5 kez arka arkaya Idmanocagi'nin sampiyon olmasindan sonra 1934-35 sezonundan itibaren Idmangucu takimi tam 7 yil arka arkaya sampiyon olarak bu iki takim arasindaki rekabeti busbutun alevlendirmisti.

1940'li yillarda Trabzon futbolundaki guc lise takimlarina gecmisti. Tam 6 kez arka arkaya sampiyonlugu kazanmasi da bunu gosteriyordu. Bu aralar dikkat ceken bir hususta Trabzon'daki butun futbol yildizlarinin Lise takimlarindan yetismis olmalariydi. Ozellikle Trabzon Lisesi bir futbolcu kaynagi olmustu. 1947-48 sezonundan itibaren sampiyonluk yine Idmanocagi ile Idmangucu arasinda el degistiriyordu. Bu arada Necmiati'de iki sezon sampiyon olarak Trabzon futbolunda soz sahibi oldu. Bu arada Trabzon'da yeni yeni kuluplerde kuruluyordu. 1938'de kurulan Dogan Genclik, 1941 yilinda Akcaabat Lisesinde kurulan Akcaabat Genclik (Bugunku Sebatspor), 1950 yilinda Surmene ilcesinde kurulan Surmene Genclik, 1952 yilinda ayni ilcede kurulan Zafer Genclik, 1953 yilinda kurulan Yolspor 1955 yilinda kurulan Yalispor bu takimlarin basinda geliyordu.

1930'lu yillarda baslayan Idmanocagi, Idmangucu rekabeti 1940'li, 1950'li, 1960'li yillarda olanca siddetiyle devam ediyordu. Bu gitgide rekabetten ote boyutlara varmaktaydi. Ocakli ve Guclu olmak Trabzon'da adeta bir spor mezhebi haline gelmisti. En kotu sezonlarda bile rekabetlerinden hic bir sey kaybetmiyordular.

Trabzon oylesine ikiye ayrilmisti ki Ocaklilar Sari Kirmizi diye Istanbul'daki Galatasaray'i Idmanguclulerse Yesil Beyaz renklerine ragmen Fenerbahce'yi destekliyorlardi. Rekabet bir de bu sekliyle alevlenmisti. Bu arada renkleri Sari Lacivert olan Necmiati bile bu rekabetin disinda kalmisti. Aslinda bu buyuk rekabetten en karli Trabzon futbolu cikiyordu. Oncelikle sehirde futbol tutkusu koruklenmisti. Bu buyuk rekabetten dogan buyuk iddia Trabzon'da buyuk yildizlarin cikmasina neden olmustur. Ancak, Trabzon insaninin alin yazisi olan gurbetcilik 1930'lu yillarda Trabzon'daki futbol yildizlarinin kaderine tesir etmisti. Pekcogu yuksek ogrenim ugruna ana kucaklarini baba ocaklarini terk etmek zorunda kaldilar. Gittikleri Istanbul ve Ankara'da surdurdukleri futbol yasamlarinda gercekten buyuk yildiz oldular. Bir Hasan Polat ve kardesi Ali Polat Ankara Genclerbirligi'nde , bir Selim Satiroglu, Ahmet Karlikli Galatasaray'da bir Taka Naci, Zekeriya Bali Fenerbahce'de, Nazmi Bilge Besiktas'da yildiz futbolcu oluverdiler.

1962-63 sezonunda tum yurtta bir Il Takimi kurulmasi ongorulmustu. Zamanin Futbol Federasyonu Baskani Orhan Seref Apak, Turkiye liglerini guclendirmek ve tum yurda yaymak amaciyla bir seferberlik baslatmisti. Her ilde bir futbol takimi kurup Turkiye liglerinde yer almasi seferberligi buyuk bir hizla devam ediyordu. Trabzon elbette ki bunun disinda kalamazdi. Yalniz bir Il Kulubu kurulmasinin en zor olan illerin basinda kuskusuz Trabzon gelmekteydi. Idmanocagi, Idmangucu rekabeti Trabzon futboluna oylesine hakimdi ki bu iki kulubun bir cati altinda toplanmasina imkan yoktu. Nitekim boyle bir girisimde bulunmak isteyen bir avuc idealistin daha ilk calismalarinda bunun imkansiz oldugu gercegi bir kez daha anlasilmisti.

Tum Trabzonlular, Trabzonspor adiyla bir kulubun kurulmasini yurekten arzuluyorlar. Ancak bu isi bir turlu gerceklestirememenin ezikligini yasiyordular. Yetkililerinde araya girmesi, sonucu pek degistirmiyordu Ocaklilar da, guclulerde yeni kurulacak kulupte kendi isimlerinin, hatta renklerinin hakim olmasini istiyordular ve bu konuda en ufak bir fedakarlikta bulunmuyorlardi. Her gun, her aksam toplanti ustune toplanti yapiliyordu. Bazen tam bir anlasma zemini ortaya cikiyor ama yine en ufak bir ayrinti herseyi berbat ediyordu. Havaya silahlar atiliyor, karakollara, hatta mahkemelere kadar uzanan olaylara rastlaniyordu. Ote yandan Futbol Federasyonunun il kulupleri icin tanidigi surenin de sonu yaklasiyordu.

21 Haziran 1966 tarihinde Idmanocagi, Martispor ve Yildizspor'un da katilimi ile sari kirmizi renkler altinda Turkiye 2. Ligine alindi. Ancak, resmi bir yazinin suresi icinde ilgili yere teblig edilmedigi icin Idmanocagi'nin Ikinci ligde oynamasi durduruldu. Bu tarihten yaklasik bir ay sonra 20 Temmuz 1966'da bu kez Idmangucu, Karadenizgucu, Martispor ve Yolspor'un katilmasiyla Trabzonspor kirmizi-Beyaz renklerle kuruldu. Ne varki Idmanocagi buna karsi cikti. Danistay'da actigi dava ile yurutmeyi durdurma karari alininca ortalik yine karisti. Trabzon'daki gergin durum uzerine araya zamanin Beden Terbiyesi Genel Muduru Ulvi Yenal girdi. Ulvi Yenal, Idmanocagi ve Idmangucu'nun birlesmemeleri halinde iki kulubunde Turkiye 2. Ligine alinmayacagini bildirdi. Bu durum Trabzon'da ve her iki kulup cevresinde "Sok" etkisi yaratmisti. Birlesmeleri buyuk sorun olan bu iki kulubun, birlesmemeleri halinde Trabzon Turkiye liglerinde temsil edilemeyecekti. Trabzon'daki geceli gunduzlu yapilan ve buyuk tartismalara neden olan toplantilar sonunda 2 Agustos 1967 gunu Idmanocagi ile Idmangucu birlesmesi gerceklesti ve Trabzonspor;Idmanocagi, Idmangucu, Karadenizgucu ile Martispor'un birlesmesi ile ortaya cikti.

Artik butun resmi islemler tamamlandiktan sonra sira gelmisti Trabzonspor'un renklerine. Renk bulmak oyle kolay olmadi. Trabzon'da uzun yillar suren Idmanocagi-Idmangucu rekabetinde Sari-Kirmizi ve Yesil-Beyaz renkler hakimdi. Trabzonspor'un renkleri bu renklerin disinda olmaliydi. Trabzon'u ve Karadeniz'i simgeleyen renkler araniyordu. Bu konuda yarisma acilmasi da gundeme geldi ancak sonra vazgecildi. Renk icin geceli gunduzlu toplantilar duzenleniyordu. Dort toplantidan sonuc alinamamisti. Besinci toplantida hersey bitecekti. Artik taraftarin da sabri kalmamisti. Sonunda Trabzon ve Karadeniz'in sembolu olan Hamsi uzerinde duruldu. Hamsi'nin gumus mavisi rengi ve gozlerinin bordosu dikkate alindi. Kimileri buna karsi cikti. Neymis efendim bordo renk kirmiziya kaciyormus. Oyle ya Idmanocagi renkleri de Sari-Kirmizi ya. Iste bu nedenle bordonun rengi biraz koyu tutularak Idmanocaginin kirmizisindan kacinildi. Boylece bir haftadir sehirde suren renk kavgasi sona ermisti ve Trabzonspor Bordo-Mavi renklere kavusmus oldu.